Kalaallit Nunaata namminersornera

Namminersorneq pillugu inatsit Landstinngimi akuerineqareersoq aammali Kalaallit Nunaanni inunnik taasisitsisoqareersoq ulloq 19.maj 2009 folketingimi akuerineqarluni ulloq 21.juni 2009 atuutsinneqalerpoq. Inatsit kalaallit qallunaallu Namminersorneq pillugu Isumalioqatigiissitaasa Kalaallit Nunaanni namminersorneq pillugu isumaliutissiissutaanni apriili 2008-meersup inatsisissamut siunnersuutaannik tunuliaqartumik imaqarpoq.

 

Inatsit malillugu Namminersorlutik Oqartussat suliassaqarfiit nutaat tigunissaat aalajangersinnaavaat, soorlu eqqartuussisoqarnermi suliat ilaatigut eqqartuussivinnik pilersitsineq, pinerluttunik isumaginnittoqarfik, politiit, peqatigiilluni ingerlatsinermi, -naatsorsuuserinermi kukkunersiuinermilu suliassaqarfik, aatsitassanut ikummatissanullu suliassaqarfik, silaannakkut angallannermi suliassaqarfik, inunnut, ilaqutariinnut kingornussisussaatitaanernullu eqqartuussisutigoortunik suliassaqarfik, nunanit allamiunut suliassaqarfik aammalu killeqarfimmut nakkutilliineq, suliffimmi isumannaallisaanikkut pissutsit aammalu aningaasanut tunngasunik aaqqissuussineq nakkutilliinerlu. Ulloq 1.januaari 2010 Namminersorlutik Oqartussanit aatsitassanut ikummatissanullu suliassaqarfik aammalu imaani sulianut suliffimmi isumannaallisaanikkut pissutsinut suliassaqarfik tinguneqarput.

 

Suliassaqarfimmik tingusineq Namminersorlutik Oqartussanut suliassaqarfimmi inatsisiliorsinnaalernerannik naalakkersuinikkullu ingerlatsisinnaalernerannik isumaqarpoq. Suliassaqarfiit naalagaaffeqatigiinneq aammalu inatsisini tunngaviusuni immikkut aalajangersakkat malillugit tiguneqarsinnaanngitsut tassaapput: Naalakkersuinikkut aaqqissuussineq, naalagaaffimmi innuttaassuseqarneq, eqqartuussiviit qullersaat, nunanut allanut politikki, sillimaniarnermut illersornissamullu politikki aammalu nunap aningaasaataai aningaasanullu politikki.

 

Namminersorneq pillugu inatsimmi aningaasaqarnikkut nutaamik inatsisiliortoqarpoq, Namminersorlutik Oqartussat suliassaqarfimmik tigusinermi piffissaq aallarnerfigalugu suliassaqarfiup aningaasalersornissaanik aamma tigusinermik imaqartumik. Naalagaaffiup Namminersorlutik Oqartussanut ukiumut tapiissutigisartangaa inatsimmi 3,4 mia.kr.-iuinnarpoq (2009-mit akit aningaasarsiallu qaffasissusaat malillugit) ukiumullu qallunaat tunngaviusumi inatsisaanni akit aammalu aningaasarsiat qaffasissusaanni qaffariaatit malillugit naleqqussarneqartarpoq. Aatsitassani ikummatissanilu suliani Namminersorlutik Oqartussat isertitaqarpata, naalagaaffiup Namminersorlutik Oqartussanut tapiissutai isertitat affaasa nalinginut, ukiumi pineqartumi 75 mio.kr.-it qaangersimappagit (2009-mi akit aningaasarsiallu qaffasissusaat malillugit), annikillineqassapput. Taamatullu aatsitassani ikummatissanilu suliani isertitat naalagaaffiup tapiissutai nul-umut annikillisippagit, Kalaallit Nunaata Danmarkillu akornanni siunissami qanoq aningaasaqarnikkut attaveqatigiittoqassanersoq isumaqatigiinniartoqassaaq.

 

Namminersorneq pillugu inatsimmi Kalaallit Nunaanni nunanut allanut politikkimut tunngasut ataatsimut malittarisassaqarput. Naalakkersuisut naalagaaffinnik allanik nunallu tamalaat akornanni kattuffinnik naalagaaffik sinnerlugu Kalaallit Nunaannut tunngassuteqartunik, aammalu suliassaqarfinnut tinguneqarsimasunut tunngassuteqartunik, isumaqatiginninniarsinnaanermut aammalu innuttaasut pisussaaffii pillugit isumaqatigiissuteqarsinnaanermut pisinnaatitaanerat inatsimmittaaq allaqqavoq. Taamatuttaaq inatsimmi ilaalerput naalagaaffiup aammalu Naalakkersuisut akornanni nunanut allanut politikkimi apeqqutinut kalaallit naalakkersuisui ilaatinneqarnissaannut isumaqatigiissutit.

 

Namminersorneq pillugu inatsit malillugit kalaallit oqaasii Kalaallit Nunaanni pisortatigoortumik oqaasinngortinneqarput. Qallunaalli oqaasii suliani pisortatigoortuni suli atorneqarsinnaapput.

 

Naalagaaffimmi allaffissornikkut ingerlatsineq

Kalaallit Nunaata Namminersorluni Oqartussaqarnera Statsministeriap ataani inissisimavoq. Qallunaat ministeriaqarfii ataasiakkaat Kalaallit Nunaannut tunngasunik suliassanik qallunaat suliassaqarfiisa ataanni inissisimasunik suliaqartarput, ilaatigut sulissanik Namminersorlutik Oqartussanik tiguneqarsinasunik assersuutigalugu nunat tamalaat akornanni pisussaaffinnik tunngassuteqartunik.

 

Qallunaat naalakkersuisui Namminersorlutillu Oqartussat akornanni suleqatigiinneq pillugu nittartakkami: www.stm.dk –mi annertunerusumik atuartoqarsinnaavoq.

 

Kalaallit Nunaanni Rigsombudsmandi

Kalaallit Nunaanni Rigsombudsmandi Statsministeriaqarfiup ataani inissisimavoq, naalagaaffiup Namminersorlutillu Oqartussat atassutaatut inissisimalluni.

 

Inatsisit Naalagaaffeqatigiinnermut tunngasut Kalaallit Nunaannut attuumassuteqartut saqqummiunneqaraangata, Rigsombudsmandi aqqutigalugu pisarpoq. Naalagaaffeqatigiinnermi inatsisitigut maleruagassat peqquneqarneq malillugu rigsombudimit nutserneqartarput.

Rigsombudmandi naalagaaffimmi pisortat Kalaallit Nunaanni sinniisuisa qullersaraat.

 

Kalaallit Nunaanni Rigsombudsmandip suliassat ilaatigut makku suliassarai:

·         Danmarkimi naalakkersuisunut aamma Naalakkersuisunut attaveqaataasussaavoq

·         Inatsisartut ataatsimiinneri nakkutigissallugit aamma Danmarkimi Pisortaqarfiit Kalaallit Nunaata ineriartornerannik kiisalu pissutsinik ilisimatissallugit.

·         Folketingimut qinersineq aamma Folketingimit aaliangiunneqarsimasut qinersinerit allat isumagissallugit.

·         Danmariki innuttaasut Kalaallit Nunaanni najugaqartut Pituffimmut aqqusaarniartut akuersissummik tunissallugit. Kalaallit Nunaannut pisortatigoortumik tikeraartoqassatillugu Ombudsmandi piareersaasuullunilu tikeraartitsisuusarpoq.

·         Kalaallit Nunaanni ilaqutariinnermut inatsisit atuutsinneqarnerisa allaffissornikkut isumaginissaat. Meeravissiartaarniarnermut inatsisit, aappariinnermut inatsisit, pisortanut inatsisit ilaat aamma aqqit pillugit inatsisit ilaat allaffissornikkut suliassaanut ilaapput.

·         Eqqartuussivikkoortitsinermi, Kalaallit Nunaata Eqqartuussisuuneqarfiatigoortitsinermi aamma Kalaallit Nunaata Eqqartuussiviatigoortitsinermi eqqartuussivinnut suliassanngortitsiumut aningaasartuutaannginnissaanik qinnuteqarnerit suliarinissaat.

 

Kalaallit Nunaanni Rigsombudsmandi pillugu paasisaqarnerorusukkuit nittartagaq una takuuk: www.rigsombudsmanden.gl